Obowiązek alimentacyjny definiowany jest w prawie rodzinnym jako obowiązek dostarczania środków utrzymania, a w miarę potrzeby także środków wychowania. Pojęcia te obejmują środki niezbędne do zaspokojenia potrzeb bytowych małoletniego oraz do zapewnienia mu należytego wychowania.
Obowiązek alimentacyjny istnieje niezależnie od tego, czy dziecko pochodzi z małżeństwa, czy ze związku pozamałżeńskiego. Obowiązek ten wynika z pokrewieństwa między rodzicami a dzieckiem. Powstaje on z chwilą urodzenia się dziecka i trwa do czasu gdy dziecko jest pełnoletnie i jest w stanie utrzymać się samodzielnie. Obowiązek alimentacyjny może wygasnąć wraz osiągnięciem przez dziecko pełnoletniości, ale nie musi. Jeżeli bowiem dziecko wykazuje chęć do dalszej nauki bądź z innych obiektywnych przyczyn nie jest w stanie utrzymać się samodzielnie, rodzice dalej są zobowiązani do łożenia na jego utrzymanie.
Obowiązek alimentacyjny wobec dziecka jest niezależny od tego czy znajduje się ono w niedostatku. W przypadku dziecka małoletniego co do zasady rodzcice nie mogą zwolnić się od świadczeń alimentacyjnych. Wyjątek stanowi sytuacja, gdy majatek dziecka pozwala na zaspokojenie jego potrzeb. Taka sytuacja występuje np. w sytuacji, gdy dziecko odziedziczyło nieruchomość przynoszącą dochody z tytułu czynszu.
Świadczenie alimentacyjne rodzica może polegać na jego osobistej trosce o dziecko. W takiej sytuacji drugi z rodziców zobowiązany jest do pokrywania kosztów utrzymania dziecka. Sytuacja taka często występuje po rozwodzie rodziców, kiedy dziecko ma miejsce zamieszkania przy jednym z nich. Rodzic może wypełniać swój obowiązek wobec dziecka w formie świadczeń w naturze (np. żywności), ale najczęściej świadczenie przybiera formę świadczenia pieniężnego.
Wysokość świadczenia determinują usprawiedliwione potrzeby dziecka i zarobkowe możliwości rodzica. Nie jest przy tym istotne czy rodzic aktualnie pracuje, uwzględnieniu podlegają bowiem potencjalne zarobki, odpowiadające zdolnościom i kwalifikacjom rodzica. Przyjmuje się również, iż małoletnie dzieci mają prawo do tzw. równej stopy życiowej z rodzicami. Zasada ta oznacza, iż dziecko ma prawo do życia na poziomie co najmniej takim jak jego rodzice. Rodzice nie mogą uchylić się od obowiązku alimentacyjnego względem dziecka tylko na tej podstawie, że stanowi on dla nich nadmierny obciążenie. Rodzice muszą bowiem podzielić się z dzieckiem nawet najskromniejszymi dochodami. Wyłącznie całkowity brak możliwości zarobkowych i majątkowych zwalnia rodziców od konieczności realizacji obowiązku alimentacyjnego.
Zakres obowiązku alimentacyjnego wobec dziecka obejmuje wszystko, co jest mu potrzebne do fizycznego i umysłowego rozwoju, a więc zapewnienie opieki, wykształcenia, przygotowania do życia w społeczeństwie, rozwijania zainteresowań i uzdolnień, korzystania z rozrywki i dóbr kulturalnych. Zakres obowiązku alimentacyjnego ustalany jest indywidualnie. Część potrzeb dziecka musi być zaspokajana niezależnie od jego wieku np. konieczność pokrycia kosztów mieszkania, mediów, wyżywienia czy wizyt u lekarzy. Część potrzeb zmienia się jednak wraz z wiekiem dziecka. Przykładowo w wieku niemowlęcym będą to pieluchy, ubranka, mleko, odpowiednie zabawki itp., a w wieku szkolnym książki, wyprawka, zajęcia dodatkowe, wycieczki itp.
Z reguły wysokość świadczeń alimentacyjnych jest ustalana w postępownaiu sądowym. Wysokość ta może zostać ustalona w sprawie o rozwód bądź w odrębnym postępowaniu. Jeżeli wysokość alimentów ustalana jest w odrębnym postępowaniu zarówno stronie dochodzącej alimentów jak i stronie pozwanej w sprawie o obniżenie alimentów przysługuje ustawowe zwolnienie od kosztów sądowych.
Sąd zasądza alimenty na rzecz dziecka, jednakże w wyroku wskazuje imiennie przedstawiciela ustawowego, do którego rąk alimenty mają być płacone. Z chwilą uzyskania przez dziecko pełnoletności wypłaty alimentów należy dokonywać do jego rąk.
W razie zmiany zakresu usprawiedliwionych potrzeb dziecka bądź możliwości zarobkowych i majątkowych zobowiązanego, możliwe jest wszczęcie postępowania o obniżenie, podwyższenie bądź ustalenie wygaśnięcia obowiązku alimentacyjnego.
