Uchwała Sądu Najwyższego z 25 kwietnia 2024 r. ws. kredytów frankowych (III CZP 25/22)

Data publikacji:
W dniu 25 kwietnia 2024 r. Sąd Najwyższy wydał uchwałę, na którą czekali frankowicze. Sąd Najwyższy potwierdził dotychczasową, korzystną i słuszną linię orzeczniczą ukształtowaną przez polskie sądy oraz Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej. Uchwała ta przyczyni się do usunięcia niepewności sytuacji prawnej kredytobiorców, którzy zaciągnęli kredyty we frankach szwajcarskich.

Na jakie pytania odpowiada uchwała Sądu Najwyższego (III CZP 25/22)?

Sąd Najwyższy w Izbie Cywilnej, na posiedzeniu jawnym 25 kwietnia 2024 r., poprzez podjęcie uchwały rozstrzygnął następujące zagadnienia prawne, tj.:

  1. Czy w razie uznania, że postanowienie umowy kredytu indeksowanego lub denominowanego odnoszące się do sposobu określania kursu waluty obcej stanowi niedozwolone postanowienie umowne i nie wiąże konsumenta, możliwe jest przyjęcie, że miejsce tego postanowienia zajmuje inny sposób określenia kursu waluty obcej wynikający z przepisów prawa lub zwyczajów?

  2. Czy w razie niemożliwości ustalenia wiążącego strony kursu waluty obcej w umowie kredytu indeksowanego lub denominowanego w walucie obcej umowa ta może wiązać strony w pozostałym zakresie?

  3. Czy w przypadku nieważności lub bezskuteczności umowy kredytowej, w wykonaniu której bank wypłacił kredytobiorcy całość lub część kwoty kredytu, a kredytobiorca dokonywał spłat kredytu, powstają odrębne roszczenia z tytułu nienależnego świadczenia na rzecz każdej ze stron, czy też powstaje jedynie jedno roszczenie, równe różnicy spełnionych świadczeń, na rzecz tej strony, której łączne świadczenie miało wyższą wysokość?

  4. Czy w przypadku nieważności lub bezskuteczności umowy kredytowej z powodu niedozwolonego charakteru niektórych jej postanowień bieg przedawnienia roszczenia banku o zwrot kwot wypłaconych z tytułu kredytu rozpoczyna się od chwili ich wypłaty?

  5. Czy, jeżeli w przypadku nieważności lub bezskuteczności umowy kredytowej którejkolwiek ze stron przysługuje roszczenie o zwrot świadczenia spełnionego w wykonaniu takiej umowy, strona ta może również żądać wynagrodzenia z tytułu korzystania z jej środków pieniężnych przez drugą stronę?


Jakich odpowiedzi udzielił Sąd Najwyższy w uchwale III CZP 25/22?

Ad. 1) W razie uznania, że postanowienie umowy kredytu indeksowanego lub denominowanego odnoszące się do sposobu określania kursu waluty obcej stanowi niedozwolone postanowienie umowne i nie jest wiążące, w obowiązującym stanie prawnym nie można przyjąć, że miejsce tego postanowienia zajmuje inny sposób określenia kursu waluty obcej wynikający z przepisów prawa lub zwyczajów. Oznacza to w praktyce, że sąd nie może wprowadzać do umowy rozliczeń na podstawie kursów średnich NBP.

Ad. 2) W razie niemożliwości ustalenia wiążącego strony kursu waluty obcej w umowie kredytu indeksowanego lub denominowanego umowa nie wiąże także w pozostałym zakresie. Oznacza to w praktyce, że sądy muszą stwierdzać nieważność całej umowy kredytu.

Ad. 3) Jeżeli w wykonaniu umowy kredytu, która nie wiąże z powodu niedozwolonego charakteru jej postanowień, bank wypłacił kredytobiorcy całość lub część kwoty kredytu, a kredytobiorca dokonywał spłat kredytu, powstają samodzielne roszczenia o zwrot nienależnego świadczenia na rzecz każdej ze stron (tzw. teoria dwóch kondykcji).

Ad. 4) Jeżeli umowa kredytu nie wiąże z powodu niedozwolonego charakteru jej postanowień, bieg przedawnienia roszczenia banku o zwrot kwot wypłaconych z tytułu kredytu rozpoczyna się co do zasady od dnia następującego po dniu, w którym kredytobiorca zakwestionował względem banku związanie postanowieniami umowy.

Ad. 5) Jeżeli umowa kredytu nie wiąże z powodu niedozwolonego charakteru jej postanowień, nie ma podstawy prawnej do żądania przez którąkolwiek ze stron odsetek lub innego wynagrodzenia z tytułu korzystania z jej środków pieniężnych w okresie od spełnienia nienależnego świadczenia do chwili popadnięcia w opóźnienie co do zwrotu tego świadczenia. Sąd Najwyższy jednoznacznie wykluczył więc roszczenie o tzw. wynagrodzenie za korzystanie z kapitału oraz o sądową waloryzację świadczeń.

Jaki cel miało podjęcie uchwały III CZP 25/22 przez Sąd Najwyższy?

Osobom zorientowanym w tematyce frankowej ww. tezy mogą wydawać się znane. W krajowym orzecznictwie dominują orzeczenia zbieżne z zagadnieniami ogłoszonymi w uchwale Sądu Najwyższego z dnia 25.04.2024 r. Jednakże w wyrokach dotyczących kredytów frankowych, w tym Sądu Najwyższego, pojawiały poglądy odmienne i co do nich uchwała ma istotne znaczenie. W praktyce uchwała powinna wykluczyć przyjmowanie do rozpoznania, przez Sąd Najwyższy, skarg kasacyjnych banków oraz ujednolicić orzecznictwo sądów powszechnych.
‹ Powrót do listy aktualności